Μάθετε πώς το άγχος επηρεάζει τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την απόδοση των παιδιών στο σχολείο και τι μπορούν να κάνουν γονείς και εκπαιδευτικοί.
Τι είναι το παιδικό άγχος;
Το άγχος στα παιδιά είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε καταστάσεις που τους φαίνονται δύσκολες ή απειλητικές. Όπως και στους ενήλικες, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά όταν είναι σε μικρό βαθμό (π.χ. σε ένα τεστ), όμως όταν γίνεται έντονο ή παρατεταμένο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την καθημερινότητά τους και κυρίως τη μαθησιακή τους πορεία.
Πώς εκδηλώνεται το άγχος στα παιδιά
Τα παιδιά δεν εκφράζουν πάντα λεκτικά το άγχος τους. Συχνά το δείχνουν μέσα από:
- Σωματικά συμπτώματα: πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, αϋπνία.
- Συμπεριφορές: αποφυγή σχολείου, έντονη ανησυχία, κλάμα ή εκρήξεις θυμού.
- Σχολικές δυσκολίες: δυσκολία συγκέντρωσης, ξεχνάνε οδηγίες, καθυστερούν να ξεκινήσουν εργασίες.
Οι επιπτώσεις του άγχους στη μάθηση
Το άγχος «καταναλώνει» νοητικούς πόρους που χρειάζονται για να μάθει το παιδί. Ειδικότερα:
- Μειώνει την προσοχή και τη συγκέντρωση: το παιδί «κολλάει» σε ανησυχίες αντί να εστιάζει στο μάθημα.
- Εμποδίζει τη μνήμη εργασίας: οι πληροφορίες δεν αποθηκεύονται αποτελεσματικά.
- Αναστέλλει τη δημιουργικότητα: το παιδί αποφεύγει να ρισκάρει ή να δοκιμάσει νέες λύσεις.
- Επηρεάζει την αυτοπεποίθηση: ο φόβος αποτυχίας οδηγεί σε μειωμένη συμμετοχή.
- Δημιουργεί φαύλο κύκλο: οι χαμηλές επιδόσεις αυξάνουν το άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει τη μάθηση.
Παράγοντες που ενισχύουν το άγχος
- Υπερβολικές σχολικές απαιτήσεις ή προσδοκίες
- Έλλειψη σταθερής ρουτίνας στο σπίτι
- Δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις
- Αισθητηριακή υπερευαισθησία (θόρυβοι, φώτα, πλήθη)
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
- Δημιουργία ρουτίνας: σταθερό πρόγραμμα μελέτης και ξεκούρασης.
- Σπάσιμο εργασιών σε βήματα: έτσι το παιδί δεν νιώθει ότι «πνίγεται».
- Τεχνικές χαλάρωσης: αναπνοές, μικρά διαλείμματα, παιχνίδια κίνησης.
- Ενίσχυση αυτοπεποίθησης: έμφαση στην προσπάθεια, όχι μόνο στο αποτέλεσμα.
- Ανοιχτή επικοινωνία: συζητήστε το συναίσθημά του χωρίς κριτική.
Πρακτικές στρατηγικές για την τάξη
- Σαφείς και σύντομες οδηγίες
- Οπτική υποστήριξη (πίνακες, εικόνες, λίστες)
- Προειδοποίηση πριν τις αλλαγές δραστηριοτήτων
- Μικρά διαλείμματα κίνησης μέσα στη μέρα
- Ενθάρρυνση χωρίς υπερβολική πίεση για απόδοση
Πότε χρειάζεται βοήθεια ειδικού
Αν το άγχος του παιδιού διαρκεί πάνω από μερικές εβδομάδες, είναι έντονο, επηρεάζει σημαντικά τη φοίτηση ή την κοινωνική του ζωή, τότε καλό είναι να ζητηθεί η γνώμη παιδοψυχολόγου ή άλλου ειδικού ψυχικής υγείας.
Συμπέρασμα
Το άγχος στα παιδιά δεν είναι «αδυναμία» αλλά σημάδι ότι χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη. Με σωστές στρατηγικές από γονείς και εκπαιδευτικούς, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν εργαλεία διαχείρισης, να ανακουφιστούν από το άγχος και να ξεκλειδώσουν τις πραγματικές τους μαθησιακές δυνατότητες.