Κατανοώντας τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
Κάθε Οκτώβριο, παγκοσμίως στρέφουμε το βλέμμα μας στη ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες. Παρότι πολλές φορές παρανοείται ή υποτιμάται, η ΔΕΠΥ δεν αφορά «τεμπελιά» ή «κακή συμπεριφορά» — είναι ένας διαφορετικός τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος.
Τι είναι η ΔΕΠΥ;
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροβιολογική διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να ρυθμίζει την προσοχή, τη συμπεριφορά και τα επίπεδα δραστηριότητας.
Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή.
Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι:
- Απρόσεκτος τύπος – Δυσκολία στη συγκέντρωση και στην ανάκληση πληροφοριών, εύκολη απόσπαση προσοχής.
- Υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος – Αυξημένη κινητικότητα, παρορμητικές πράξεις, δυσκολία να περιμένει τη σειρά του.
- Μεικτός τύπος – Συνδυασμός των παραπάνω χαρακτηριστικών.
Ποια είναι τα αίτια;
Η ΔΕΠΥ δεν οφείλεται στην ανατροφή ή σε “κακούς γονείς”. Οι έρευνες δείχνουν ότι:
- Υπάρχει ισχυρός γενετικός παράγοντας.
- Συνδέεται με νευρολογικές διαφορές σε περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την προσοχή και τον αυτοέλεγχο.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως πρόωρη γέννηση, χαμηλό βάρος γέννησης ή έκθεση σε ουσίες κατά την εγκυμοσύνη, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο.
Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα;
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από παιδί σε παιδί, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν:
Στο σχολείο:
- Δυσκολία να καθίσει συγκεντρωμένο στο θρανίο
- Ξεχνά οδηγίες ή δεν ολοκληρώνει εργασίες
- Μιλάει συχνά χωρίς να περιμένει τη σειρά του
- Διακόπτει τους άλλους ή δρα παρορμητικά
Στο σπίτι:
- Ξεχνά προσωπικά αντικείμενα
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει ρουτίνες
- Έντονη κινητικότητα ή φλυαρία
- Συναισθηματικές εκρήξεις ή δυσκολία στη ρύθμιση συναισθημάτων
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;
Η υποστήριξη ενός παιδιού με ΔΕΠΥ ξεκινά από την κατανόηση και τη συνεργασία με τους ειδικούς.
✅ Συνεπής ρουτίνα: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ επωφελούνται από σταθερό πρόγραμμα και προβλέψιμες συνήθειες.
✅ Σαφείς οδηγίες: Λίγες, απλές και συγκεκριμένες οδηγίες κάθε φορά.
✅ Θετική ενίσχυση: Επαινούμε κάθε προσπάθεια και όχι μόνο το αποτέλεσμα.
✅ Κίνηση και εκτόνωση: Ενδιάμεσα διαλείμματα, σωματική δραστηριότητα και παιχνίδι βοηθούν στη ρύθμιση ενέργειας.
✅ Συνεργασία με σχολείο και ειδικούς: Ο λογοθεραπευτής, ο εργοθεραπευτής και ο ψυχολόγος μπορούν να στηρίξουν το παιδί μέσα από εξατομικευμένες παρεμβάσεις.
Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί;
Οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» αναγνώρισης της ΔΕΠΥ . Μικρές αλλαγές στην τάξη κάνουν τεράστια διαφορά:
- Καθίσματα κοντά στον δάσκαλο, μακριά από ερεθίσματα.
- Διαχωρισμός εργασιών σε μικρότερα βήματα.
- Ενσωμάτωση κιναισθητικών δραστηριοτήτων.
- Συχνή ανατροφοδότηση με θετικό τρόπο.
Μπορεί ένα παιδί με ΔΕΠΥ να τα καταφέρει;
Απολύτως!
Με σωστή υποστήριξη, κατανόηση και καθοδήγηση, τα παιδιά με ΔΕΠΥ αναπτύσσουν στρατηγικές που τα βοηθούν να αξιοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία — όπως τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, την περιέργεια και την ενέργεια.
Η ΔΕΠΥ δεν είναι εμπόδιο· είναι ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης που, όταν αναγνωριστεί και υποστηριχθεί, μπορεί να οδηγήσει σε εντυπωσιακές διαδρομές ζωής.
Ο Οκτώβριος μας υπενθυμίζει ότι η γνώση είναι δύναμη.
Όσο περισσότερο κατανοούμε τη ΔΕΠΥ, τόσο πιο πολύ στηρίζουμε τα παιδιά — και τους ενήλικες — που βλέπουν τον κόσμο λίγο διαφορετικά.